Rozszczepy wargi i podniebienia

Są to najczęstsze wady wrodzone dotyczące twarzoczaszki, występują u 1,5 -2 dzieci na 1000 urodzeń. Do powstania wady dochodzi w pierwszych 12 tygodniach ciąży.

Wada może mieć różną postać i nasilenie. Najczęściej występuje całkowity rozszczep wargi i podniebienia, któremu towarzyszy też rozszczep wyrostka zębodołowego, rzadziej rozszczep samego podniebienia, a najrzadziej tylko rozszczep wargi. Częściej mamy do czynienia z jednostronnym rozszczepem i zwykle po lewej stronie.

Izolowany rozszczep wargi częściej występuje u chłopców, a rozszczep samego podniebienia u dziewczynek.

Na wystąpienie wady wpływają zarówno czynniki genetyczne (wada występuje rodzinnie) oraz środowiskowe: niedobór kwasu foliowego podczas ciąży, zaawansowany wiek matki, przyjmowanie przez matkę niektórych leków przeciwpadaczkowych, alkoholu i nikotynizm.

Po urodzeniu dziecko z rozszczepem podniebienia zwykle nie potrafi ssać piersi, ponieważ nie może wytworzyć podciśnienia w jamie ustnej. Karmienie wymaga nauki podawania mleka z butelki ze specjalnym smoczkiem lub łyżeczką.

Leczenie wad rozszczepowych jest wieloetapowe i wielospecjalistyczne. Należy jak najszybciej skierować dziecko do leczenia ortodontycznego, foniatrycznego oraz na badanie audiologiczne. Poza tym należy wykluczyć występowanie innych wad wrodzonych, które są częstsze u dzieci z wadą rozszczepową.

Operację zeszycia rozszczepu wargi wykonuję się jako pierwszą, w 3-6 miesiącu życia. Zabieg polega na warstwowym zeszyciu wszystkich składowych wargi, jednocześnie powodując jej wydłużenie. W przypadku obustronnego rozszczepu wargi, najlepiej jest operować każdą stronę oddzielnie: najpierw po stronie bardziej nasilonej wady, a za 2 miesiące po drugiej stronie. Operację wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, trwa około 1 godzinę, jeśli pacjent czuje się dobrze, może następnego dnia opuścić szpital.

W następnym etapie, czyli w wieku 1-2 lat wykonuję się zeszycie rozszczepu podniebienia. Zabieg polega na oddzieleniu jamy nosowej od jamy ustnej, co wykonujemy odpreparowując płaty śluzówkowo-mięśniowe podniebienia i zeszywając warstwowo śluzówkę nosa, mięśnie podniebienia i śluzówkę jamy ustnej. Nie należy spieszyć się z tym zabiegiem, ponieważ operowanie we wcześniejszym wieku może uszkodzić ośrodki wzrostu w kościach szczęki i zahamować jej prawidłowy rozwój.

W wieku przedszkolnym wykonywane są drobne zabiegi korekcyjne wargi i wydłużenie słupka nosa oraz zamknięcie ewentualnych otworów resztkowych podniebienia.

W wieku 10-14 lat wykonuje się przeszczep kości do wyrostka zębodołowego, wióry kostne pobiera się z biodra i nimi uzupełnia ubytek w łuku zębowym szczęki. O najlepszym momencie do zabiegu decyduje ortodonta (zwykle jest to okres wyrzynania kła stałego).

Operacje osteotomii i korekcji przegrody nosa oraz operacje ortognatyczne odkłada się do całkowitego zakończenia wzrostu.